Хорооллынхны эрүүл мэндийн манаач өвөө

2013-07-03 

Гандуу саарал дээлтэй наранд борлож хүрэнтсэн ч цаанаа л дотно царай, ихийг үзэж туулсныг илтгэх дөлгөөхөн харцтай нэгэн өвөөг гурав, дөрөвдүгээр хорооллын Москва рестораны урд сууж байхыг өдөр бүр харж болно. Өглөө ажилдаа гарахад сууж л байдаг өвөө орой харихад бас л шовойж харагдана. Ямар учиртай хүн юм бол гэж уншигчид гайхаж байхад хорооллынхон өнөөх жин үздэг өвөө гэдгийг хэдийнэ таньсан байх.

Ээжийнхээ гараас хөтлөн өвөө дээр очоод жинлүүлэхэд 10 гаруйхан кг байсан миний бие одоо талийж өгчээ. Ухаан ороход яг энэ газар, энэ цэгтээ сууж л байсан өвөө одоо хүртэл тэндээ өвөл зунгүй суусаар л...Өнөөх л саарал, ногоон,бас бор дээл, цагаан малгай, нүдний шил... Өвөө огтхон ч өөрчлөгдсөнгүй. Түүнийг заримдаа харагдахг үй бол санаа зовно, санана... Харин саяхан нэг залуу өвөөтэй уулзаж, түүнтэй даруулсан гэрэл зургаа фэйсбүүк хуудастаа тавьсан байхыг харлаа. Өвөөг танихгүй хэрнээ дотроо хайрлаж явдаг хүмүүс олон байдаг аж. “Хороололд суудаг өвөө байна. Жин нь худлаа заадаг ч дандаа очдог”, “Намайг багад суудаг байсан өвөө одоо хүртэл байдаг юм уу, Монголд очихоороо түүн дээр заавал очно оо”, “Энэ өвөөг их өрөвддөг. Хүүхдүүд нь ямар хүмүүс байдаг юм бол доо”, “Мөнгө, хоол өгөхөөр хүнээс зүгээр юм авахгүй гээд уурлаад байдаг” зэрэг сэтгэгдэл зургийн доор дүүрч олон хүн лайк, шейр хийжээ.

Би ч өвөөтэй уулзах бодлоо хэрэгжүүлэхээр шийдлээ. Намайг очиход буурай эрхээ эргүүлэн, ямар нэгэн мани мэгзэм уншиж байгаа бололтой уруул нь үл мэдэг хөдлөж байв. Тэгэхдээ бодол санаа нь хаа нэгтээ өөр цаг хугацаа, ертөнцөөр хэсүүлчилж байх шиг нэгэн зүгт харцаа чиглүүлжээ. Ямархан зүйлийг бясалгаж суудаг юм бол доо... Бодлыг нь тасалж зүрхэлсэнгүй хэсэг хүлээх зуур тэр хавийн худалдаачдаас түүний тухай лавлахад “Байсхийгээд л 100 төгрөгүүдээ тоолж байгаа харагддаг. Заримдаа үүрэглэнэ. Их хөдөлмөрч өвөө. Ням гаригт хүртэл ирнэ. Амардаггүй байх аа. Жижигхэн радиогоо чихэндээ наагаад л сонсоод байдаг юм. Жингээ үзүүлсэн хүмүүсийн өгсөн мөнгийг тэргүүндээ хүргэж адис аваад сүйд болдог” гэв. Өвөөгөөс ярилцлага авах гэж жаал зүдрэв. “Би ямар гавьяа байгуулсан гэж ярилцлага өгөх вэ дээ” хэмээн дургүйцэхэд нь өвөөд эрхэлж, шалсаар зөвшөөрүүлэв.

Ингэж зогсох зуур хажуугаар өнгөрөх хүмүүс эргэж харж байсан нь бүгд л өвөөг эчнээ танидаг хорооллынхон бололтой. Тэд охин нь юм байх даа гэсэн шиг сониучирхана. Ингээд хажууханд байрлах кафед орлоо. Тэрбээр бие засахаар, эсвэл бороо орж, шороо шуурвал ийшээ орж ирдэг гэнэ.

Ш.Гочоодорж өвөө Төв аймгийн Дэлгэрхаан сумд 1928 онд айлын том хүү болон мэндэлжээ. Мишгийн хүрээний хийдэд шавилж байгаад удалгүй сургуульд орсон байна. Бага ангиа төгсөөд 14 насандаа Улаанбаатар хотод ирж, “Төв түүхий эдийн бааз”-д ажилд орж арьс, шир, ноос цэвэрлэж, баглах бүх л дамжлагыг хийдэг байв. Улмаар “Олзлогдсон цэргийн хэрэг эрхлэх газар”-т барилгын ажилчнаар оржээ. “Миний гар бие оролцоогүй хуучны барилга гэж бараг үгүй. Засгийн газрын ордон, ДБЭТ, Төв номын сан, ЭлдэвОчир кино театрын суурийг тавилцаж байлаа” хэмээн өвөө даруухан хүүрнэв. “Үйлдвэр хоршооллын Савхины гуравдугаар артель”-д гуталчин болохдоо эхнэр Б.Рэгзэнтэйгээ танилцаж, нэгэн жарныг хамтдаа үдсэн гэнэ. Өдгөө түүний гэргий 90 шахаж яваа гэсэн. Хоршооллынхон өдрийн ажлаа дуусаад орой нь шинээр барьсан барилгын цэцэрлэгж үүлэлт, тохижилтыг хийдэг байжээ. “Тэр үед хоршоолол гэж хөдөлмөрийн том арми байсан юм шүү” хэмээн өвөө хэлэхдээ ихэд бахдалтай байсан. 1980-аад онд ЗХУ-ын тусламжаар гурав, дөрөвдүгээр хорооллын өндөр байрууд баригдах үед өвөө цахилгаанчин болж 22 байгууллагын гэрлийг хариуцдаг болсон байна. Түүний ганц охин нь хоёр хүүтэй. Одоо нэг нь тусдаа гарсан бөгөөд Ш.Гочоодорж гуай эхнэр, охин болон ач хүүтэйгээ амьдардаг юм билээ.

-Таныг би жаахан байхаасаа л мэднэ. Хэзээнээс жин үздэг болсон бэ?

-1992 онд залуучуудтай эгнэж суугаад гутал тосолдог байлаа. Нэг хүү ирээд “Та жин үзсэн дээр. Биед амар. Надаас ав” гэхээр нь 1600 төгрөгөөр худалдаж аваад одоо хүртэл энэ ажлаа хийгээд сууж л байна. Олон ч “хил” эвдсэн дээ. Янз бүрийн араншинтай хүн үйлчлүүлнэ. Зарим нь бүр дэвслэнэ. Электрон хятад “хил” дэмий байдаг юм. Гэрийн нөхцөлд таарсан эд.

-Энд суусан 21 жилийн хугацаанд олон сонирхолтой зүйл тохиолдсон байх даа?

-Улаанбаатарчууд намайг танина. Энд, тэнд очихоор хорооллын өвөө явж байна гэдэг. Жингээ үзээд сууж байхад зарим нь ирж миний өвөө гээд үнсэнэ, үнсүүлнэ. Мөнгө өгнө. Яг л миний хүүхэд шиг. Миний зураг дэлхий даяар цацагдаж интернэт гэдэгт байна гэж хүү маань хэлсэн. Нэг удаа шинэ жилийн баярын үеэр “Хурд” агентлагийн сурвалжлагч ирээд дарга дуудаж байна гээд аваад явсан. Очсон намайг дайлж, цайлаад сүйд. Би юу ч хэлж чадаагүй гарч билээ.

-Та 100 төгрөгөөр жин үздэг. Бусад хүн 200 төгрөгөөр жинлэдэг юм билээ.

-Би анх нэг төгрөгөөр жинлэдэг байсан. Адилхан зовж яваа улс нэгнийгээ шулж болохгүй. Нэг удаа 1000 нэрийн барааны дэлгүүрийн ойролцоо суудаг өвгөн ирээд “Үнээ нэм. Орлого хаагаад байна” гэж загнасан.

-Өвөл суугаад даардаггүй юм уу. Хүүхдүүд тань юу гэдэг бол?

-Даарлаа гээд яах вэ дээ. Талх, сүүнийхээ мөнгийг олох хэрэгтэй. Гэртээ удаан сууж чадахгүй юм. Гадаа нийгэмтэйгээ ойрхон байх дуртай. 200 мянган төгрөгийн тэтгэвэр аваад талыг нь байрны мөнгөнд өгнө. Хоршооллоос надад байр өгсөн юм шүү дээ. Хүүхдүүд юм хэлэхгүй ээ. Би ямар гуйлга гуйгаад сууж байгаа биш. Харин ч хүмүүсийн эрүүл мэндийг хамгаалж, сайн үйлс хийдэг гэж боддог. Зарим хүнд зөвлөгөө өгнө. Өдөрт 30 минут дасгал хийх хэрэгтэй.

-Эхнэртэйгээ амьдраад 60 жил болсон гэсэн. Одоо хүртэл хамт байж байдаг жаргалтай хүмүүс юм аа.

-Тэгэлгүй яах вэ. Бид хоёр нэг ч удаа хэрэлдэж үзээгүй. Ам мурийх асуудал байлгүй яах вэ. Одоо ч 80 гарахаар юу ч хийж чадахаа больдог юм байна. Муу охин минь л бид хоёрт их тус болдог. Оёдлын үйлдвэрт ажилладаг байсан юм. Миний энэ цамцыг оёж өгсөн.

-Өвөөгийн өвөр түнтийгээд байх юм. Юу хийчихсэн юм бэ?

-Радиогоо хийнэ. Үндэсний радиогийн бүх нэвтрүүлэгт дуртай. Бас охины минь хийж өгсөн боорцог бий. Гуанзны хоол идэж чаддаггүй юм. (Надад ууттай боорцогноосоо өглөө)

-Амьдралаа эргэн хараад юу гэж дүгнэдэг бол?

-Би хамгийн сайхан амьдарсан. Ядарч, зовлон үзэх тусам сайхан байдаг. Үүгээрээ бахархдаг. Энэ ард түмний төлөө л ажил хийсэн. Үйлдвэр хоршооллууд улсад олон бүтээн байгуулалт хийсэн юм шүү. Саяхан Үндэсний соёл амралтын хүрээлэн ямар болсныг хараад уйллаа. Бидний хийсэн хөдөлм өрийг ингэж сүйтгэх гэж дээ. Уулнаас зүлэг авчирч суулгаад, мод тарьж, тэр нь хэчнээн сайхан ургасан байлаа даа. Гэтэл ийм болчих гэж. Тэрбээр ингэж хэлэхдээ хоолой нь зангирч, нүдэнд нь нулимс цийлэгнэн хэсэг дуугүй суулаа.

-Орчин үеийн хүүхэд залууст хэлж захих үг танд бишгүй байгаа даа. Тэдэнд юу хэлмээр санагддаг вэ?

-Нэгэнт эрдэнэт хүний биеийг олсон бол зөв сэтгэлтэй, сайхан амьдрах ёстой. Өөрийн биедээ эзэн болж, хайрлан хамгаалж, ажил хөдөлмөр хийн өөрийг өө хүндэлж байж сайхан амьдарна. Биеэ эзэнгүй орхиод архи уух юм бол амьдрал дуусна гэдгийг мартаж болохгүй шүү хүүхд үүд минь гэж захимаар санагддаг.