А.ЦЭГМИД: БУРУУГ ӨӨРӨӨСӨӨ ХАЙХАД ГАРГАЛГАА ЗААВАЛ ОЛДДОГ

А.ЦЭГМИД: БУРУУГ ӨӨРӨӨСӨӨ ХАЙХАД ГАРГАЛГАА ЗААВАЛ ОЛДДОГ

Амьдралын давс шиг гашууныг амсаагүй хүн чихэр шиг амтыг нь мэдрэхгүй гэдэг. Хэдий амьдрал нь дардан сайхан байгаагүй ч үүнийгээ заяа төөрөг хэмээн ойлгож, үзэж туулснаа сайнаар дурсан, байгаадаа сэтгэл хангалуун амь дардаг хүн бол соёлын тэргүүний ажилтан А.Цэгмид.Тэрбээр Хүүхэд залуучуудын театртай амьдралаа холбож, олон сайхан дүр бүтээн залуу сайхан насаа урлагт зориулсан ч театр нь зах зээлийн шуурганд өртөж хаагдсанаар ажилгүй болсон гэдэг. Мөн хань нь түүнийг орхин явсан байна. “Ажилгүй, хамт олонгүй, хань ижилгүй хүн чинь яах юм бэ? Өөрийгөө олохын тулд, хаана эрх чөлөө байна, хүмүүсийн дунд тайван оршиж болохоор байна, тэнд л байхыг хүсэж Польш руу явсан” хэмээн А.Цэгмид дурсав.Ээжийгээ эзгүй хойгуур хоёр хүү нь луйварчдад байраа алдсанаар тэднийх гэдэг айл орон гэргүй болсон аж. Ингээд 15 жилийг харийн нутагт өнгөрүүлж, даргаас л бусдыг хийсэн гэнэ. Уламжлалт анагаах ухаанд суралцсан тэрбээр “Би амьдралын гурван их сургууль төгссөн” хэмээсэн. 2008 онд нутагтаа ирээд, Монголын урлагийн ажилтны холбооны томилолтоор Хятадын ӨМӨЗО-ы Хөх хотын урлагийн сургуульд багшилжээ. Түүнтэй ярилцлаа. -Олон жил харьд амьдрахаар эх нутаг, гэр бүлийнхнээ санаж бэтгэрнэ биз?-Цэцгийг байнга услахгүй бол гунддаг шиг хүнийг гэр бүл, хамт олон нь сэтгэлээрээ торддог. Сэтгэлийн тэжээл өгдөг тэр хүмүүсээсээ хол байх их хэцүү. Тийм үед ном, хөгжим хоёроос өөр сайн нөхөр байдаггүй юм билээ.-Эх орондоо ирээд хамгийн түрүүнд ямар бүтээлд тоглосон бэ. Сандарч байв уу?-Урлагаас хол ангаж цангаж, өнчирч байсан болохоор ирээд ямар нэгэн бүтээлд хурдхан тоглохыг л хүссэн. “Шилдэг өнгө” продакшныхан шавь сургалттай хичээлдээ намайг багшлуулсан юм. Тэгээд ардын жүжигчин А.Очирбатын зохиол “Баавгай дуулах уу” жүжигт тоглох уу гэхээр нь уухайн тас зөвшөөрөлгүй яах вэ. Туулайн дүрд тоглодог юм. Урьд нь энэ дүрд гавьяат жүжигчин Б.Туяа, эрэгтэй туулайд Ё.Алтангэрэл тоглодог байсан. Б.Туяагийн энд хүрч тоглох юмсан, алдчих вий гэж бодохоос өвдөг чичирч байсан шүү. Үр зулзагануудаа өрөвдөөд дуулдаг хэсэгт миний нулимс дуссан. Тоглолт дуусахад хүмүүс баяр хүргэж “Та ч туулайд хөнгөхөн тоглож байна даа, 70 хүртлээ туулай болохоор юм байна” гэсэн. Тэгээд намайг яагаад уйлсныг асуухаар нь үр зулзагаа өрөвдөөд, дуундаа ч уярсан л гэлээ. Тайзан дээр гарах ямар сайхан юм бэ, би ийм л сайхан ажил хийж байсан шүү дээ гээд л бодсон чинь цээжинд хурсан бөөн юм задарсан байхгүй юу.-Та ирснээсээ хойш “Ану хатан”, “Улаан дөрвөлжин”, “Хунгийн сүүлчийн дуу”, “Тусгай салаа”, “Нар гарна аа, аз жаргал минь” зэрэг кинонд тоглосон. Миний бодлоор, “Улаан дөрвөлжин” хүнд ухаарал өгөх ч сэтгэл зүйн дарамтад оруулахаар кино байсан. Тэр кинонд тоглоход хүнд байв уу?-Эмнэлэг дээрээ эмч гэж цоллуулж байгаа ч ар гэрийн амьдрал нь авах юмгүй, архичин нөхөр, хорт хавдраас болоод хоногоо хүлээж буй ядарсан ээжтэй, өрөвдөлтэй эмэгтэйн дүр л дээ. Энэ дүр бол надаас их хол хөндий. Би дүрээ арай өөр байдлаар гаргахад Б.Ганболд найруулагч “Энэ арай биш байна” гээд надаас хүссэн дүрээ нэхэж, гаргуулж чадсан. Ихэвчлэн эрэгтэй хүүхдийн дүрд тоглож явсан сэргэлэн цовоо хүнийг ийм хэмжээнд тоглуулж, эвдэж чадсан нь Б.Ганболд найруулагчийн гавьяа.-Та эрэгтэй хүүхдийн дүрд голдуу тоглодог байсан. Аль дүрдээ хамгийн их хайртай вэ? -Дипломын ажлаа Виктор Розовын “Санасан ёсоор бүттүгэй” жүжгийн Андрей хүүгийн дүрээр хамгаалсан. Тэр дүрд гавьяат жүжигчин Б.Батзаяа тоглох байсан ч киноны зурганд явсан байсан. Эрэгтэй хүүхдийн дүрд тоглоогүй бол Хүүхэд залуучуудын театрынхан намайг авахгүй байсан байх. Тэгээд л хувь тавилангаараа холбогдчихсон хэрэг.Х.Зандраабайдий гуайн “Задын чулуу” жүжгийн ноорхой хүүгийн дүрдээ их хайртай. Угтаа тэр хүүгийн дүр зохиолд байхгүй. Лхасүрэн найруулагч шигтгээ болгож оруулсан юм. Сүх жанжны цэргүүд модон морин дээгүүр харайж байхад, нусаа гоожуулсан ноорхой хүү хашаан завсраар харж зогсдог юм. Тэгснээ эгзгийг нь тааруулж байгаад гэнэт гүйж ирээд, модон морин дээгүүр харайчихаад зугтдаг. Тэр үед 34 настай байсан. Гимнастикаар хичээллэдэг байсан болохоор түүртээгүй. Нэр ч байхгүй, үг хэлдэггүй тэр ноорхой хүүгийн дүрд яагаад ч юм их хайртай. Лхасүрэн найруулагч “Нэр өгмөөр байвал ноорхой Норов гээд нэрлэчихээрэй” гэсэн. Бас “Гарын таван хуруу” жүжгийн Шагдарын бага хүү Идэрийн дүрдээ хайртай. Тэр дүрд тоглохын тулд гитардаж сурах хэрэгтэй болж хуруугаа өвдтөл оролдсон доо. Миний том хүүг Идэрчулуун гэдэг. Аавынх нь нэрийг энэ дүрийнхтэй нийлүүлж өгсөн юм.-Г.Чулуунбат гуайтай яаж танилцсан бэ. Одоо холбоотой байдаг уу?-Бага байхдаа “Хялар хатны домог”-ийг радиогоор сонсоод уйлж байлаа. Нэвтрүүлэг дуусахад, уншсан нэвтрүүлэгч Г.Чулуунбат гэсэн. Тэр зохиолыг уяртал уншиж чадсан сайхан хоолойтой ахын нэрийг тогтоогоод авсан. 18 настайдаа УДЭТ-т дагалдан жүжигчнээр ажиллаж байх үед Ч.Лодойдамбын “Манай сургуулийнхан” туужийг радио зохиол болгоход Бурантагийн хэсгийг бичүүлэхээр Монголын үндэсний радиод очлоо. Нэг ах над руу хараад байхаар нь ямар хачин хардаг ах вэ гээд шилбэлзээд л өнгөрсөн. Хожим жүжигт тоглож байхад нөгөө ах чинь цэцэг барьчихсан зогсож байсан. Ингээд л танилцсан чинь өнөө “Хялар хатны домог”-ийг уншсан сайхан хоолойтой ах байсан. Архи, тамхи хэрэглэдэггүй, иймээ тиймээ зангүй тийм сайхан хүнтэй ханилсан даа. Тэр хүн намайг орхиод явсанд нь буруутгадаггүй ээ.Миний хүүхдүүдийн аав олны танил. Харин би жижигхэн жүжигчин. Зарим хүн нэр алдартай болоод ирэхээрээ амьдралд жолоо алддаг. Миний эхнэрээс сайхан бүсгүй байдаг юм байна гэж боддог. Хүнд гологдох болсон нь өөрийнх нь л буруу. Овоо босгоогүй бол шаазгай юунд суух вэ гэдэг шиг дандаа өөрөөсөө бурууг хайх хэрэгтэй. Бурууг өөрөөсөө хайхад эмзэглэл. Ажиглаад байхад алдар цолд дарагдсан хүмүүсийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр бүгд ярьж, өнөө гавьяа шагнал дээр нь да хин дахин медаль давхарлаж өгөөд байх юм. Мартагдсан хүмүүсээ амь дад нь амжиж баярлуулахгүй бол өнгөрсөн борооны хойноос цув нөмрөөд яах вэ.-Алтан үеийнхэн ид гялалзаж байхад та УДЭТ-т дагалдангаар орж байсан гэсэн.Хүүхэд залуучуудын театрт орж, жүжигчний мэргэжлээ эзэмшихээс өмнө Драмын театрт дагалдан жүжигчин байсан. Цэвээнжав, Лувсанжав, Ичинхорлоо, Ч.Долгорсүрэн, Жамсранжав гээд тэр үеийн жүжигчдийг амьд сэрүүнд нь хамт жүжигт тоглож, учраа олохгүй “ногооноороо” байхдаа тэдний дэмжлэгээр явж байсандаа өөрийгөө азтайд тооцдог. Тэр тийм хүн байсан, энэ ийм хүн байсан, ингэж инээдэмтэй юм ярьж билээ гээд одоо эргээд дурсахаар хуучны баримтат кино үзэж байгаа юм шиг л дурсамж санаанд буудаг юм.Б.ДӨЛГӨӨН