Бэнж Бинкс: МОНГОЛЫН ХИП ХОПЫН ТУХАЙ КИНО ХИЙДЭГ БИ ХЭН БЭ ГЭЖ БОДОХ ҮЕ БИЙ

 “...Бид Монголыг Чингис хаан, үзэсгэлэнт байгаль, нүүдэлчин соёл, үндэсний хоолоор нь л мэддэг. Нүүдэлчин соёлт монголчууд 20 жилийн өмнө ардчилалтай золгож, өдгөө орчин үеийн хөгжил дэвшилтэй хөл нийлүүлэх болжээ. Монголын хүн амын ихэнх нь хотдоо бөөгнөрч амьдардаг юм байна. Тэд уламжлалт дугариг гэрээ орон сууцаар сольж, морины оронд “Hammer”, SUV хөлөглөн, хөдөөгийн малчдаас ажил хэрэгч бизнесменүүд болжээ. Биднийг Зөвлөлтийн төрхтэй саарал хот угтлаа. Манай кино багийнхан ардын язгуур урлагаа орчин үеийн хөгжимтэй хослуулдаг гурван рэпперийг онцолсон. Тэдний дуу зугаа цэнгэл, тансаглалыг дуулдаг барууны хөгжмөөс тэс өөр. Дуугаараа нийгмийн асуудлыг хөндөж үзэл бодлоо илэрхийлдэг аж. Улаанбаатар хотын залуус тохилог цэнгээний газарт наргиж, цэнхэр дэлгэцээр MTV хөгжмийн суваг үздэг бол хуварга жаалууд нь борчуудын хорооллын ядруухан интернэт кафед War craft тоглодог аж.

Эртний ёс заншилт монголчууд хэрхэн даяаршсаныг Монголын залуу үеийн хип хопчидоор төлөөлүүлэн үзүүлэхийг зорилоо...” гэсэн өмнөх үг бүхий Монголын тухай баримтат кино Арабын “Алжазера”-гийн цахим хуудаст өнгөрсөн оны сүүлчээр цацагдаж байсан. Австралийн залуу найруулагч Бэнж Бинкс Монголын тухай кино хийж, олон оронд гаргасан нь гаднынхны сонирхлыг ихэд татсан. Тэрбээр энэ баримтат киногоо долдугаар сарын 6-нд “Тэнгис” кино театрт ганцхан удаа гаргахаар болжээ. Монголын хип хопын цагаан толгойг ба, бэ-гүй судалсан энэ эрхэм өөрийн оронд хип хоп хэзээ үүссэнийг мэддэггүй юм билээ. Түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.

-Анх 2004 онд Монголд хөл тавьсан гэсэн. Таныг манай эх орон руу юу хөтлөв?

-Би аяллын хөтчөөр ажилладаг байсан. Монголыг зэрлэг онгон байгаль, нүүдэлчин соёлтойгоор төсөөлдөг байсан ч анх хөл тавихад тансаг тохилог ресторан, үнэтэй брэндийн дэлгүүр угтахад гайхсан шүү.

-Рок, поп, балет, дуурь гээд урлагийн бүх төрөл манайд хөгжсөн. Яагаад заавал хип хопын тухай кино хийхээр шийдсэн бэ?

-Анх кино хийх тухай бодож байгаагүй. Энэ миний анхны бүрэн хэмжээний бүтээл. Улаанбаатарын гудамжаар алхах залуусыг харахад олонх нь өргөн өмдтэй, саравчтай малгайтай хип хопчид байсан. Кино хийх сонирхолдоо хөтлөгдөж, сургалтад сууж байсан юм. Тэгээд орчин үеийн монгол залуусын тухай кино хийхээр шийдсэн. Би хип хопод дуртай. Гэхдээ галзуу фэн нь биш. Сонгодог урлагийг нэг их сонирхдоггүй.

-Мэргэжлийн найруулагч биш юм байна. Ямар ажил эрхэлдэг вэ?

-Би аялах дуртай. Хөтчийн ажил хийхээс гадна, аавынхаа барилгын компанид ажилладаг байсан. Гэрэл зураг авах хообийтой. Монголын тухай баримтат кинонуудад ихэвчлэн уламжлалт ёс заншлын тухай өгүүлдэг болохоор бидний төсөөлөл түүгээр хязгаарлагдаж байв. Энэ киног хийхдээ долоон жил зарцуулна гэж бодоогүй. Киноны зураг авалтад хэрэглэх хөрөнгө мөнгө олох, үндсэн ажлаа хийх гээд цаг зав муутай учир их удчихлаа.

-2006 онд ирэхдээ олон рэппертэй уулзаж, бичлэг хийгээд явсан. Гэтэл түүнээс гурван жилийн дараа ирэхдээ Quiza, GEE, Женни гурвыг гол дүр болгон сонгосон. Яагаад тэднийг онцолсон юм бол?

-Туршлагагүйтэж, олон хүнээс ярилцлага авч, судалгаа хийсэн. Хүмүүсийн, бас өөрийн цаг завыг дэмий үрсэн ч тэр материалууд Монголын хип хоп ертөнцийг ойлгоход дөхөм болсон. Тэр гурваас гадна “Ice top”, “Татар”- ынхныг кинондоо тусгахыг хүссэн ч тэд уран бүтээл идэвхтэй хийхээ больсон байсан. Quiza үндэсний хөгжмийг рэптэй хослуулдаг, аль хэдийнэ олны танил болсон нэгэн бол GEE дөнгөж гарч ирсэн залуу рэппер байв. Мөн Quiza, GEE хоёр хоорондоо эв түнжин муутай байсан нь сонирхол татсан. Харин Женни Монголын анхны эмэгтэй рэппер болохыг хүсдэг чадварлаг бүсгүй. Ийм гурван өөр ертөнцтэй хүнийг сонгосон. Тэднээс гадна Монголын хип хопыг хөгжүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтэгсэн “Хар сарнай”, “Дайн ба энх” хамтлаг болон гэр хорооллын хүүхдүүд ч кинонд маань багтсан.

-Гадны олон орны үзэгчдэд “Монгол Блинг”-ийг үзүүлсэн гэсэн. Тэд хэрхэн хүлээж авсан бэ?

-Канад, Франц, Америк, Англи,Польш зэрэг 21 орны кино театр, хөгжмийн наадам, телевизээр гаргасан. Тэд “Монголыг ийм гэж төсөөлөөгүй” гээд их гайхсан. Удахгүй Колумби, Америкийн Бостон хотод гаргахаар төлөвлөөд байна.

-Үзэгчдээс киноны гол дүрүүдэд ямар нэгэн санал тавьсан болов уу?

-Янз бүрийн хүсэлт ирсэн. “Reuters” тэдний тухай мэдээлэл цацсан бол BBC телевиз GEEгийн тухай нэвтрүүлэг бэлдсэн. Хэвлэл мэдээллийнхэн их сонирхож байгаа. Тухайлбал, Английн “The Wide” сэтгүүлийнхэн удахгүй Монголд ирнэ. Тэд рэпперүүдтэй уулзаж, ярилцлага хийхийг хүсэж байна лээ.

-Сая ирээд Монголын шинэ үеийн хип хоп дуунаас сонсож үзэв үү?

-Монголд амьдардаггүй, цаг зав багатай болохоор бүгдийг цаг тухайд нь үзэж чаддаггүй. Гэхдээ заримдаа сонсдог.

-Австралийн хип хоп манайхаас юугаараа ялгаатай вэ. Танай улсад хэзээнээс хип хоп хөгжсөн бол?

-Гитар, төгөлдөр хуур, хийл гээд ихэвчлэн амьд хөгжмөөр тоглодог. Хэзээ орж ирснийг нь сайн мэдэхгүй. Америкийн соёлтой ойр учир 1980 онд аль хэдийнэ манайд нэвтэрсэн байсан.

-Монголд хэд дэхээ ирж байна вэ. Хамгийн сүүлд ирсэнээс тань хойш хэр их өөрчлөгдөж вэ?

-Таван удаа хөтчөөр, долоон удаа кино ажлаар ирсэн. Хүмүүсийнх нь амьдралын түвшин дээшилж, их өөрчлөгджээ. Гэхдээ гэр хороолол хэвээрээ байна. Уул уурхайн баялаг Монголын хүн бүрийн амьдралыг сайжруулаасай гэж хүсэх юм.

-Шинэхэн найруулагч туршлагажаад одоо олон кино хийх байх. Дараагийн удаа ямар бүтээл хийх вэ?

-Австралид эмч нарын оркестрийн хамтлаг байдаг. Тэдний тухай кино хийхээр төлөвлөж байгаа.

-Гаднынхан бидний тухай кино хийхдээ уламжлалт соёл, эсвэл гэр хороолол, нийгмийн хар барааныг харуулах юм. Яагаад тэгдэг юм бол?

-Нүүдлийн соёл барууны амьдралын хэв маягаас тэс өөр учраас илүү сонирхолтой. Хотынхны амьдрал тэднийхтэй төстэй. Гэр хороолол, хар барааныг нь харуулсан Монголын тухай кино үзэж байгаагүй. Хэрвээ гэр хорооллыг их харуулдаг бол гаднынхнаас тусламж хүсэх сайн үйлсийн зорилготой байх аа.

-Монгол HD сувгаар “Монгол Блинг”- ийн эхний хувилбар гарсан. “Монголын хип хопыг нэг талаас нь гаргасан юм шиг санагдсан” гэж энэ киног үзсэн хип хопод элэгтэй хүмүүс ярьж байсан. Яагаад энтертайнмент талыг харуулаагүй вэ?

-Орчин үеийн монгол залуус улс орныхоо сайн сайхны төлөө үзэл бодлоо илэрхийлэхдээ хип хопыг зэвсэг болгож буйг барууныханд харуулахыг хичээсэн. “Монгол Блинг”-ийн ихэнх хэсэгт гэр хорооллын амьдралыг тусгасан. Үнэндээ монголчуудын ихэнх нь гэр хороололд амьдардаг шүү дээ. Борчуудын хорооллын рэпперийн дуу чинээлэг айлын хүүхдийнхээс тэс өөр утгатай байх нь ойлгомжтой. Киноны дүрүүд өөрсдийн өмнө тулгарах асуудлыг шийдэж, саад тотгорыг давж байж, үзэгчдийг татна. Тухайлбал, Женнид авьяас байгаа ч дуугаа бичүүлэх боломж, төхөөрөмж хомс. Аль хэдийнэ байр сууриа олсон рэппер үүдийн тухай харуулбал гадныхны сонирхлыг татахгүй.

-Таны санаа зөв. Гэхдээ Монголын орчин үеийн амьдралыг гаднынханд харуулсан анхны кино. Тийм болохоор давс хужрыг нь тааруулахгүй бол Монголын тухай хар бараанаар ойлгох болов уу гэж бодсон хүн их байсан.

-Заримдаа “Монголын хип хопын тухай кино хийдэг би хэн бэ? Зүгээр л нэг австрали хүн” гэж боддог. Гэхдээ Австралийн тухай өөр орны хүмүүс баримтат кино хийх надад сонирхолтой санагддаг. Гаднынхны нүдээр манай орон яаж харагдаж байгааг мэдэхийг хүсдэг. Өөр өнцөг чухал шүү дээ.

-Монголын тухай хийсэн киногоо эх оронд нь гаргах гэж байна. Монголчууд яаж хүлээж авах бол гэж догдолж, сандарч байна уу?

-Мэдээж хэрхэн хүлээж авах бол гэж их айж байна. Би киноныхоо үзэгчдийг гадаадын иргэд, монголчууд, Монголын хип хоп сонсогчид гэж гурав хувааж байгаа. Киногоо Шанхай хотод үзүүлэхэд нэг монгол залуу хүрч ирээд “Тэд манай хамгийн сайн рэпперүүд биш. Рокит Бэй, Цэцэ гээд олон хүнийг оролцуулах ёстой байсан юм” гэсэн. Бүгдийг оруулбал энэ кино биш, “Монголын хип хоп ямар вэ?” гэсэн ойлголт өгөх нэвтрүүлэг болчихно. Киноны гол дүрүүдийг хамгийн сайн рэппер гэж хэлээгүй. Би шүүгч биш. Зүгээр л киногоороо Монголын амьдралыг өөр өнцгөөс харуулахыг зорьсон. Зөвхөн хип хопчид ч биш бөө, ерөөлч магтаалч, хөгжмийн зохиолч гээд олон туслах дүртэй.